Tatry poza szlakiem

Choć szlaków w Tatrach nie brakuje, jeszcze więcej jest miejsc, gdzie znakowane ścieżki nie prowadzą. Jeśli ktoś dostatecznie długo przemierza te góry, prędzej czy później zacznie zastanawiać się „jak tam jest?”. Jednych pociągają piękne, rzadko odwiedzane miejsca, innych ekscytują większe trudności i konieczność radzenia sobie samemu w wymagającym terenie.

Są jeszcze osoby, którym po prostu znakowane szlaki się skończyły i postanowiły poszukać czegoś więcej. Tak było właśnie w moim przypadku. Zaczęło się gdzieś w roku 2017 i stopniowo rozwijało. Od tamtego czasu odwiedziłem kilkanaście leżących poza szlakiem miejsc, choć czuję, że to dopiero początek przygód, które można jeszcze w Tatrach przeżyć.

Jeśli i Ciebie interesuje temat tak zwanego taternictwa powierzchniowego, to na niniejszej stronie znajdziesz sporo informacji na temat tego, co można, gdzie można i jak to wszystko ogarnąć. Na końcu zamieszczę również linki do relacji z moich pozaszlakowych wycieczek.

Jeśli chcesz od razu przejść do listy opisów tras, kliknij tutaj.

Tatry poza szlakiem – przepisy

Jako, że Tatry leżą na terenie dwóch różnych krajów, różne są też regulacje prawne, które dotyczą poruszania się poza znakowanymi szlakami.

Polska

Dość często powtarzanym mitem jest, że w TPN nie wolno schodzić ze znakowanych szlaków. Prawda jest nieco inna – w pewnych miejscach i przy spełnieniu paru prostych warunków, ze szlaku może zejść każdy. Naprawdę każdy, niezależnie od posiadanego sprzętu, doświadczenia czy odbytych kursów.

Na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego wyznaczono kilka obszarów, gdzie można uprawiać tak zwane taternictwo powierzchniowe, czyli mówiąc prostszym językiem, wspinać się po górach. I choć termin „wspinanie” może kojarzyć się z uprzężami, linami i pokonywaniem pionowych ścian, w polskim prawie nie istnieje dokładna definicja tej aktywności. Wejście na łatwe technicznie Niżnie Rysy to też wspinanie, co kiedyś potwierdził nawet naczelnik TOPR-u w jednym z wywiadów. Jeśli więc nasz cel znajduje się na terenie udostępnionym taternicko, po spełnieniu dwóch warunków możemy się tam wybrać zupełnie legalnie.

Pierwszym jest wpisanie się do Książki Wyjść Taternickich. Można to zrobić w schronisku (Morskie Oko, Dolina Pięciu Stawów, Hala Gąsienicowa) albo przez internet, na stronie wspinanie.tpn.pl. We wpisie podaje się datę i godzinę wyjścia, planowaną godzinę powrotu (tę warto wpisać z pewnym zapasem, żeby nie wszczynać alarmu drobnym opóźnieniem), liczbę osób w zespole, inicjały lidera (kiedyś były to pełne dane plus numer telefonu, ale ustawa o ochronie danych osobowych wymusiła zmianę podejścia), oraz oczywiście wybraną drogę. Opcjonalnie można również dopisać własne uwagi. Po powrocie wpis wykreśla się albo – w przypadku książki elektronicznej – wysyłała SMS potwierdzający bezpieczne zejście.

Drugą sprawą jest sposób dotarcia do celu. Po parku nie można poruszać się w dowolny sposób. Dojście do drogi i powrót powinny odbywać się po najkrótszych bezpiecznych trasach, prowadzących od znakowanych szlaków. Regulamin dodaje tu jeszcze jedno fajne zdanie: „Zaleca się używanie tradycyjnie wykorzystywanych ciągów komunikacyjnych, których przebieg każdy taternik powinien znać”.

Cóż, może nie jest to zbyt zachęcające dla początkujących, ale myślę też, że dobrze pokazuje, na czym ta zabawa polega. Przed każdym, nawet niedługim zejściem ze szlaku należy się solidnie przygotować i zgromadzić możliwe dużo informacji, by później nie sprawiać problemów sobie i innym.

Podsumowując: by legalnie chodzić poza szlakiem w polskich Tatrach, należy poruszać się po terenie udostępnionym, zamieścić wpis w Książce Wyjść Taternickich oraz iść i wracać po odpowiedniej, zwyczajowo wykorzystywanej trasie.

Słowacja

W Tatach Słowackich ograniczenia są zupełnie inne i dotyczą nawet znakowanych szlaków. Te powyżej schronisk zamykane są na sezon zimowy, który trwa od 1 listopada do połowy czerwca (przeważnie do 15-stego, chyba że wypada wtedy weekend, to otwierają wcześniej).

W sezonie letnim taternictwo jest dozwolone, ale pod pewnymi, dość rygorystycznymi warunkami. Pierwszym jest trudność trasy. W odróżnieniu od TPN-u, regulamin TANAP-u posiada definicję wspinaczki i określa ją jako poruszanie się po drogach o wycenie co najmniej II+. Wszystko poniżej podpada pod „zwykłą” turystykę. Taternicy również mogą te odcinki wykorzystywać, ale tylko w drodze powrotnej lub podczas dojścia do czegoś trudniejszego.

Ok, załóżmy więc, że umiemy się wpinać i chcemy iść na taką bardziej wymagającą drogę. Można? Niby tak, ale istnieją jeszcze dodatkowe warunki. Trasa musi znajdować się na terenie udostępnionym (albo inaczej: nie znajdować na terenie wyłączonym, bo słowacki regulamin tak to przedstawia), a taternik musi mieć przy sobie legitymację klubu wysokogórskiego oraz niezbędny sprzęt. I tu znów problem, bo o ile pierwsze raczej nie budzi wątpliwości, to drugie nie zostało nigdzie zdefiniowane. Myślę jednak, że minimum stanowi kask, lina i uprząż wspinaczkowa.

Wróćmy jeszcze do tych łatwiejszych dróg z zakresu trudności od 0 do II. Bo tak na prawdę, to można po nich chodzić, tylko trzeba… zapłacić. Regulamin TANAP-u stanowi bowiem, że po takich trasach poruszać można się jedynie w towarzystwie licencjonowanego przewodnika. A ci z reguły liczą sobie najmniej 1000 złotych za nawet najprostszą wycieczkę. Owszem, można to rozłożyć na cały zespół, jednak w zależności od trasy, prowadzona grupa może liczyć maksymalnie 2 lub 3 osoby. I tak wychodzi niemało, plus istnieje wiele osób, które wolą jednak zdobywać szczyty w bardziej samodzielny sposób.

Podsumowując: by legalnie chodzić poza szlakiem w słowackich Tatrach, należy to robić z zawodowym przewodnikiem albo posiadać legitymację klubu wysokogórskiego, wspinać się po drogach o wycenie co najmniej II+, mieć ze sobą odpowiedni sprzęt oraz pamiętać o ograniczeniach terenowych.

Teoria a praktyka

Ok, przepisy przepisami, a jak jest naprawdę? Bo nie da się ukryć, że poza szlakami chodzi sporo osób, które regulaminów albo nie znają, albo świadomie ich nie przestrzegają. Tu znów sytuacja będzie zależeć od danego kraju.

Na Słowacji przepisy nie są egzekwowane zbyt restrykcyjnie. Jeśli nie wchodzi się na teren rezerwatów przyrody i nie robi przysłowiowych głupot, to mandaty są rzadkością. W internecie regularnie pojawiają się relacje z wejść choćby na Gerlach po najprostszych drogach. TANAP jest świadomy sytuacji, ale (częściowo przez brak odpowiedniej liczby strażników) zdaje się ją tolerować. Największy problem z ludźmi chodzącymi poza szlakiem wydają się mieć przewodnicy, dla których taka forma turystyki pośrednio przekłada się na utracone pieniądze.

Od jakiegoś czasu mówi się jednak o zaostrzeniu kontroli i podniesieniu mandatów (obecnie wynoszą do 66 euro, choć przeważnie kwoty są niższe). Zmiany pierwotnie miały zostać wprowadzone w listopadzie 2019 roku, jednak z tego co wiem, doszło do jakichś opóźnień. Trzeba poczekać i zobaczyć, jak dalej będzie się rozwijać sytuacja w słowackim parku.

W Polsce kary są wyższe (do 500 zł za pojedyncze wykroczenie) i częściej nakładane. Mamy więcej strażników i mniej terenu do monitorowania, w efekcie czego ludzie rzadziej łamią przepisy. Nie oznacza to oczywiście, że tego nie robią. Wręcz przeciwnie, w wielu miejscach widać wyraźnie wydeptane ścieżki na „nielegalne” szczyty, jednak skala zjawiska jest mniejsza niż u naszych południowych sąsiadów. Inna sprawa, że skoro mamy te parę miejsc, gdzie można się wspinać legalnie, to i mniej osób ciągnie w zamknięte tereny.

Tereny udostępnione dla taterników

W Polsce mamy tak zwaną „białą listę”, czyli kilka miejsc, gdzie można się wspinać, a cała reszta jest zabroniona. Tereny te obejmują kilka grani w rejonie Morskiego Oka, Doliny Pięciu Stawów i Hali Gąsienicowej, a także niektóre prowadzące na nie ściany. Dobrze obrazują to dwie poniższe mapy, pochodzących z regulaminu Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Słowacy stosują natomiast „czarną listę”, czyli wspinać wolno się wszędzie, poza kilkoma określonymi obszarami. Ich lista jest jednak dość długa, więc zamiast kopiować tutaj, po prostu zalinkuję do serwisu drytooling.com.pl, gdzie przetłumaczono ten spis na język polski.

Wycieczki poza szlakiem a wspinanie

Jak można się już domyślać po tym, co napisałem wyżej, taternictwo nie jest tożsame z górską wspinaczką. Poza szlakami jest mnóstwo miejsc, nawet tych położonych dość wysoko, gdzie można bezpiecznie dotrzeć bez stosowania asekuracji. Ba, czasem nie trzeba będzie nawet pomagać sobie rękami.

Tego typu tereny znajdziemy zarówno w Polsce, jak i na Słowacji, w miejscach gdzie można poruszać się legalnie oraz poza nimi. I choć wiadomo, że umiejętności wspinaczkowe znacznie poszerzają dostępne opcje, to i bez nich można odwiedzić naprawie sporo fajnych szczytów, grani i przełęczy.

Wyceny trudności tras

Skąd wiedzieć, co czeka nas na danej trasie? Jak je ze sobą porównywać? Świadomość trudności danej drogi jest wręcz niezbędna przy planowaniu wycieczki, szczególnie dla osób, które dopiero zaczynają i nie chciałby wpakować się w teren wymagający stosowania asekuracji.

Z pomocą przychodzą tak zwane wyceny dróg. Stosują ją głównie wspinacze, ale i te prostsze trasy już dawno zostały opisane w podobny sposób. W Tatrach wykorzystuje się skalę (tu bez niespodzianki) taternicką. Stopnie zaczynają się od 0- i sięgają X. Przy czym górny kraniec jest otwarty i być może kiedyś pojawią się jeszcze trudniejsze drogi.

Dla tak zwanych „turystów pozaszlakowych” wybór ogranicza się do paru pierwszych stopni: 0- (bez trudności), 0 (bardzo łatwo), 0+ (łatwo), I (nieco trudno). Powyżej zaczyna się już typowa wspinaczka, gdzie powinno się stosować techniki asekuracji.

Dobra, ale co to właściwie znaczy? Czym jest to całe „łatwo”? To coś jak droga przez Dolinę Chochołowską, czy raczej szlak na Rysy? Okazuje się, że bardzie to drugie. Skala jest kierowana do wspinaczy, więc to, co trudne dla przeciętnego turysty, tu będzie łatwe lub wręcz bardzo łatwe. Dla porównania, na znakowanych szlakach nie znajdziemy nic powyżej 0+.

Tak w skrócie:

• bez trudności (0-) – zwykłe, łatwe chodzenie, gdzie w ogóle nie trzeba używać rąk.
• bardzo łatwo (0) – czasem warto pomóc sobie rękami albo używać ich do utrzymania równowagi.
• łatwo (0+) – używanie rąk w niektórych miejscach staje się niezbędne. Chwyty i wybór miejsca na postawienie nogi nie sprawia jednak żadnych trudności, a opcji przeważnie jest wiele.
• nieco trudno (I) – konieczne używanie rąk, mniej chwytów i stopni, trzeba nieco pomyśleć przy wykonywaniu kolejnych ruchów. Na niektórych odcinkach można już rozważyć stosowanie asekuracji, choć tu z reguły się jeszcze tego nie robi.

Ważna sprawa: te wyceny nie uwzględniają ekspozycji. Gdy idziemy wąską, ale łatwą technicznie drogą, to choćbyśmy mieli po obu stronach po 500 metrów przepaści, droga wciąż może być wyceniona na łatwą. Taka sytuacja występuję na przykład na słynnym Lodowym Koniu. Jest wąsko i momentami z ogromną ekspozycją, ale ponieważ do przejścia wystarczy tylko parę razy pomóc sobie rękami, odcinek jest opisywany jako łatwy (0+).

Bezpieczeństwo

Powiedzmy sobie szczerze: wycieczki poza szlakiem są trudniejsze i bardziej ryzykowne niż poruszanie się po znakowanych trasach. Nawet prosty, wyceniony na 0 cel może sprawić więcej problemów niż najtrudniejsze szlaki. Powodów jest kilka.

Po pierwsze, orientacja w terenie. Z mojego dotychczasowego doświadczenia wynika, że właśnie to jest największym pozaszlakowym wyzwaniem. Nie ma pomalowanych farbą kamieni, niewiele jest wydeptanych ścieżek. Często widzi się tylko cel a drogę do niego trzeba wymyślić samemu.

Owszem, można doczytać, obejrzeć zdjęcia, filmy, porozmawiać z osobami, które już tam były. Ale na miejscu i tak wszystko wygląda inaczej albo brakuje nam paru istotnych szczegółów. Dochodzimy do stromego żlebu i nie wiemy, której strony lepiej się trzymać. Mijamy parę podobnych grzęd i nie mamy pojęcia, gdzie skręcić. Niektóre trasy mają co prawda sporo kamiennych kopczyków, które trochę ułatwiają nawigację, ale nie wszędzie jest to wystarczające. Do pozaszlakowych wycieczek trzeba się po prostu solidnie przygotować.

Kolejną sprawą jest to, po czym się poruszamy. Nie liczmy na wydeptane ścieżki i kamienne chodniki. Prędzej napotkamy kruszyznę, luźne kamienie i ostre skały. Ma to oczywiście swój urok, ale i o jakiś przypadkowy uraz jest o wiele łatwiej.

No i w końcu, trudności same w sobie. Stromizny i robiące wrażenie przepaście nie są rzadkością. Do tego nie mamy co liczyć (poza paroma wyjątkami na Słowacji) na sztuczne ułatwienia. O upadek z wysokości nietrudno. Dlatego właśnie, na drogach o wyższych wycenach warto już używać liny.

Jak zwiększyć swoje bezpieczeństwo? Streszczę to może w kilku punktach:

• Przed wycieczką zebrać możliwie dużo danych o planowanej drodze i jej trudnościach.
• Chodzić wyłącznie przy dobrej pogodzie. Jej nagłe załamanie to przepis na spore kłopoty. Deszcz może znacznie utrudnić poruszanie się po stromych skałach, a duża mgła sprawi, że nawigacja w nieoznaczonym terenie stanie się ogromnym wyzwaniem.
• Najlepiej chodzić w grupie, a w idealnym przypadku mieć ze sobą osobę, która już kiedyś odwiedziła dane miejsce.
• Upewnić się, że podeszwy naszych butów dobrze nadają się do poruszania po śliskich skałach i dają wystarczającą przyczepność na nieco pochylonych płytach. Pomoże to zaoszczędzić sporo stresu przy przejściach przez eksponowane odcinki. Na trudniejsze trasy warto zabierać typowo wspinaczkowe obuwie.
• W praktycznie każde, leżące poza szlakiem miejsce należy zabrać ze sobą kask. Luźnych kamieni i okazji do wywrotki będzie o wiele więcej niż na przygotowanych pod turystów trasach.

Poruszę tu jeszcze temat ubezpieczenia i ewentualnych akcji ratunkowych. W Polsce nie będzie z tym problemu. Akcje ratunkowe są darmowe również dla taterników i to nawet, gdy przebywają w danym terenie nielegalnie. Choć w tym ostatnim przypadku raczej nie obędzie się bez mandatu (co jednak nie jest wysoką ceną za wyciągnięcie kogoś z górskich tarapatów).

Na Słowacji akcje ratunkowe są płatne i to nie mało. Jeśli do akcji wejdzie śmigłowiec i duża grupa poszukiwawcza, kwota sięgnie co najmniej kilkudziesięciu tysięcy złotych. Warto więc wykupić ubezpieczenie, przy czym koniecznie należy zapoznać się z warunkami danej polisy. Większość z nich działa bowiem jedynie na znakowanych szlakach. Można co prawda wykupić rozszerzenie na wspinaczkę czy sporty ekstremalne, jednak większość ubezpieczycieli zamieszcza w regulaminach zapis blokujący wypłatę odszkodowania w przypadku świadomego złamania przepisów przez osoby poszkodowaną.

Jeśli więc chodzimy po tych względnie łatwych drogach bez przewodnika, łamiemy prawo i po wypadku raczej nie dostaniemy odszkodowania za akcję ratunkową. Choć są też ubezpieczyciele, którzy wypłacają pieniądze nawet w takich sytuacjach (np. stowarzyszenie Alpenveren).

Pierwszy raz poza szlakiem

Od czego zacząć? Wybór celu dla pierwszej wycieczki nie jest łatwym zadaniem. Widziałem w sieci mnóstwo wpisów dotyczących tej kwestii, a sam dostałem już co najmniej kilka podobnych zapytań. Sporym problemem jest niski poziom wiedzy, nieznajomość tatrzańskiej topografii oraz błędne pojęcie dotyczące pozaszlakowych trudności.

Niepoprawne jest zakładanie, że skoro „byłem już na Rysach, a Orla Perć to banał”, to proste drogi nie sprawią żadnego problemu. Owszem, technicznie może być łatwo, ale inne trudności, zwłaszcza te nawigacyjne, potrafią dać w kość.

Osobiście polecam zacząć od czegoś krótkiego, z niską wyceną (0 lub 0+) i leżącego blisko popularnych szlaków. Tak, by w razie problemów można było łatwo się wycofać i wrócić w znane miejsce. Moim pierwszym celem był Mięguszowiecki Szczyt Czarny, choć teraz uważam, że są lepsze pomysły na pozaszlakowy debiut.

Jeśli chcemy trzymać się wszelkich przepisów, polecam na przykład Niżnie Rysy. To piękna góra, z niezbyt długim podejściem (wchodzi się od Buli pod Rysami) i znikomymi trudnościami technicznymi. Niemal całość można przejść bez używania rąk, a do tego cały czas mamy w zasięgu wzroku popularny szlak na sąsiednie Rysy.

Gdy jednak dopuszczany „lewiznę” i chcemy coś naprawdę krótkiego, można wybrać się na słowacki Furkot i ewentualnie kawałek dalej na Hruby Wierch. Wejście tam od Bystrej Ławki to tylko chwila, droga jest oczywista, a przy okazji można pooglądać parę fajnych widoków.

Skąd czerpać wiedzę

Niezależnie od tego, czy już złapaliśmy pozaszlakowego bakcyla, czy dopiero szykujemy się do pierwszej wycieczki, czeka nas mnóstwo nauki. Szybko okaże się, że Tatry to jednak ogromny teren, pełen przeróżnych dolinek, ścian, szczytów, turni i grani. Poznanie tego wszystkiego, nawet na stosunkowo niewielkich terenach udostępnionych do uprawiania taternictwa, to zabawa na lata.

Jak to wszystko ogarnąć i skąd brać wiedzę na temat potencjalnych celów, trudności dróg i panujących na nich warunków? Źródeł jest kilka i zaliczyć do nich można rozmaite przewodniki taternickie (na czele ze słynnym „WHP”, czyli serią 24 tomów od Witolda Henryka Paryskiego), portale i fora wspinaczkowe, relacje na prywatnych blogach (takich, jak choćby ten), grupy tematyczne na Facebooku czy filmy z przejść na YouTube.

Jak widać, propozycji jest wiele, ale mimo setek godzin spędzonych na przeczesywaniu sieci, nie znalazłem jeszcze jednego, które sprawdzałoby się najlepiej. Trzeba po prostu uzbroić się w cierpliwość i szukać gdzie tylko się da.

Bardzo pomocny może być też kontakt z kimś, kto już sporo w Tatrach widział i zrobił. Jeśli nie ma się takiej osoby wśród znajomych, można rozważyć członkostwo w klubie wysokogórskim albo zapisanie na kurs taternicki.

Relacje z wycieczek

Poniżej prezentuję swoje relacje z pozaszlakowych przejść, które podzieliłem na część polską i słowacką. Starałem się, by wszystkie teksty zawierały dokładne opisy, mapy i rysunki pokonywanych dróg oraz zdjęcia trudniejszych odcinków.

Polska

cel	droga	trudności	uwagi
Mięguszowiecki Szczyt Czarny	od Mięguszowieckiej Przełęczy pod Chłopkiem	0+	Droga krótka, miejscami nieoczywista i eksponowana.
Mięguszowiecki Szczyt Czarny	od Kazalnicy Mięguszowieckiej (WHP 925)	0+	Droga krótka, ale krucha, dość stroma i nieprzyjemna w zejściu.
Czarnostawiańska Przełęcz	od Mięguszowieckiego Szczytu Czarnego	0+	Droga krótka, parę odcinków ze sporą ekspozycją.
Hińczowa Turnia	od Czarnostawiańskiej Przełęczy	0+/I	Droga niezbyt długa, dość oczywista. Jest trochę kruszyzny, stromych odcinków i ekspozycji.
Niżnie Rysy Niżnie Rysy zimą	od Buli pod Rysami	0	Długa wycieczka, ale łatwa technicznie i orientacyjnie. Latem sporo kruszyzny, zimą duże zagrożenie lawinowe.
Tomkowa Jaskinia	od przełęczy pomiędzy wierzchołkami Niżnich Rysów	0+	Droga bardzo krótka, ale miejscami stroma i dość trudna orientacyjnie.
Kościelcowa Przełęcz Kościelcowa Przełęcz zimą	od przełęczy Karb	0	Droga dość łatwa, miejscami nieco stroma i krucha.
Zadni Kościelec Zadni Kościelec zimą	od Kościelcowej Przełęczy	0+	Droga krótka, ale nie zawsze oczywista.
Hińczowa Przełęcz	od Morskiego Oka	0+	Droga dość długa, często stroma i krucha.
Cubryna	od Hińczowej Przełęczy	0+	Droga bardzo krótka, ale nieco zawiła i miejscami mocno eksponowana.
Mnichowa Kopa Mnichowa Kopa zimą	od Doliny za Mnichem	0	Droga niedługa, dość popularna i łatwa orientacyjnie. Praktycznie bez trudności.
Mnichowa Kopa zimą	przez Mnichowy Żleb	0+	Droga dość długa, stroma, wymagająca znajomości terenu. Zimą zagrożona lawinami.
Ciemnosmreczyńska Przełączka	od Mnichowej Kopy	0+	Droga dość krótka, łatwa orientacyjnie, pod koniec trochę stroma. Miejscami krucho.
Ciemnosmreczyńska Turnia	od Ciemnosmreczyńskiej Przełączki	0+	Droga bardzo krótka, lekko eksponowana, z pojedynczymi trudnościami.
Żółta Przełęcz	od szlaku na Skrajny Granat	0	Droga niezbyt długa, miejscami nieco stroma.
Żółta Turnia	od Żółtej Przełęczy	0-	Droga krótka i łatwa, niestety zabroniona przez regulamin TPN.
Mylna Przełęcz Mylna Przełęcz zimą	od przełęczy Karb	0+, według niektórych źródeł I	Droga niezbyt długa, dość oczywista. Pod koniec stroma i nieco trudna.
Zawratowa Turnia	od Mylnej Przełęczy	I	Droga niezbyt długa, miejscami nieco trudna i eksponowana.
Zawratowa Turnia Zawratowa Turnia zimą	od Zawratu	0+	Droga krótka, łatwa i dość oczywista.
Stary szlak Karb – Świnicka Przełęcz	od Przełęczy Karb	0-, jedno miejsce 0+ (możliwe obejście)	Droga dość krótka, w większości bardzo łatwa i oczywista.
Wyżnia Białczańska Przełęcz	od Czarnego Stawu pod Rysami	I	Droga dość długa, stroma, z paroma większymi trudnościami i przy wejściu nie zawsze oczywista.
Żabi Mnich	od Wyżniej Białczańskiej Przełęczy	I	Droga bardzo krótka, ale dość trudna, stroma, nie zawsze oczywista i momentami eksponowana.
Żabi Szczyt Wyżni	od Wyżniej Białczańskiej Przełęczy	0+	Droga dość krótka, nietrudna, oczywista.
Mięguszowiecki Szczyt Wielki	Droga po Głazach (od Przełęczy pod Chłopkiem)	I	Droga długa, wymagająca kondycyjnie i bardzo trudna pod względem orientacji. W wielu miejscach również mocno eksponowana.
Mięguszowiecki Szczyt Wielki	od Hińczowej Przełęczy	I	Droga niezbyt długa, ale bardzo trudna orientacyjnie, miejscami stroma i mocno eksponowana.
Mięguszowiecki Szczyt Pośredni	przez Pośrednią Ławkę Mięguszowiecką	I	Droga umiarkowanej długości, o wymagającej orientacji, z kilkoma miejscami stromymi i mocno eksponowanymi.
Grań Małego Kościelca	od Przełęczy Karb	I	Droga krótka, miejscami dość trudna technicznie. Pod koniec mnóstwo kosodrzewiny. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Gładka Przełęcz	od Doliny Pięciu Stawów	0-	Droga bardzo łatwa technicznie, dość oczywista. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Gładki Wierch	od Gładkiej Przełęczy	0	Droga bardzo łatwa technicznie i oczywista. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Walentkowy Wierch	od Gładkiej Przełęczy	0-	Droga bardzo łatwa technicznie i oczywista. Minimalnie eksponowana. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Grań Ciemniak – Pyszniańska Przełęcz	od Ciemniaka	0-/0	Droga bardzo łatwa techniczne i orientacyjnie, ale też bardzo długa i wymagająca kondycyjnie. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Stary szlak Pyszniańska Przełęcz – Ornak	od Pyszniańskiej Przełęczy	0-	Droga średnio długa, bez technicznych trudności, ale mocno zarośnięta i uciążliwa. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Waksmundzki Wierch	od przełęczy Krzyżne	0	Droga krótka, łatwa technicznie i orientacyjnie. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Wielka i Mała Koszysta (grań Koszystej)	od przełęczy Krzyżne	0	Grań umiarkowanie długa (2-3h), łatwa technicznie, dość prosta orientacyjnie. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Bobrowiec	od Bobrowieckiej Przełęczy, przez Jamborowy Wierch	0-	Droga dość krótka, bardzo łatwa technicznie i orientacyjnie, lekko zarośnięta. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Mnichy Chochołowskie	od Bobrowca	0-	Droga dość krótka i bez technicznych trudności, ale mocno zarośnięta i uciążliwa. Prowadzi przez teren nieudostępniony do wspinaczki.
Kołowa Czuba	od szlaku na Zawrat, przez Przełęcz Schodki	0	Droga krótka i łatwa, niestety zabroniona przez regulamin TPN.
Grań Kościelców	od Mylnej Przełęczy	II	Droga o charakterze wspinaczkowym, zalecane stosowanie asekuracji.
Ciemnosmreczyńska Grań	od Ciemnosmreczyńskiej Przełączki do Wrót Chałubińskiego	I	Droga częściowo o charakterze wspinaczkowym. Miejscami duże ekspozycje, dwa zjazdy.
Mnich	Droga przez Płytę	II+	Droga o charakterze wspinaczkowym, zalecane stosowanie asekuracji.
Grań Fajek	od Żółtej Przełęczy do Pańszczyckiej Przełęczy	II	Droga o charakterze wspinaczkowym, zalecane stosowanie asekuracji.
Zadnia Pańszczycka Czuba	od Orlej Perci, przez Pańszczycką Przełączkę Wyżnią	0	Droga bardzo krótka, z minimalnymi trudnościami.
Skrajna Pańszczycka Czuba	od Orlej Perci, przez Pańszczycką Przełączkę Wyżnią	0	Droga bardzo krótka, z minimalnymi trudnościami.
Żabia Lalka	od południa, przez Przełączkę pod Żabią Lalką	III	Droga o charakterze wspinaczkowym, z długim i niebanalnym podejściem.

Słowacja

cel	droga	trudności	uwagi
Furkot	od Bystrej Ławki	0-	Droga bardzo krótka i łatwa.
Hruby Wierch	od Furkotu	0+	Droga bardzo krótka, nieco eksponowana.
Kończysta Kończysta zimą	od Batyżowieckiego Stawu	większość 0, pod koniec 0+, Kowadło za II/III	Droga długa, ale dość łatwa i przeważnie oczywista. Trudności tylko pod sam koniec.
Kończysta	od Przełęczy pod Osterwą, przez Tępą	większość 0, pod koniec 0+, Kowadło za II/II	Droga długa, ale dość łatwa i oczywista. Trudności tylko pod sam koniec.
Tępa	od Przełęczy pod Osterwą	0	Droga dość krótka, łatwa i oczywista.
Klin	od Tępej	0-/0	Droga bardzo krótka, łatwa i oczywista.
Lodowy Szczyt Lodowy Szczyt zimą	przez Lodowego Konia	0+	Droga długa i wymagająca kondycyjnie. Dość oczywista, ale występują odcinki kruche i strome. Jeden trudniejszy fragment z bardzo dużą ekspozycją.
Huncowski Szczyt (zimą)	od Łomnickiego Stawu	0	Droga umiarkowanie długa. Miejscami stroma, choć bez większych trudności i dość oczywista.
Kieżmarski Szczyt	od Doliny Huncowskiej i Huncowskiej Przełęczy	0+	Droga długa i wymagająca kondycyjnie. Dość oczywista, miejscami krucha i nieco eksponowana.
Kieżmarski Szczyt (zimą)	przez Huncowski Szczyt	0+	Droga dość długa i wymagająca kondycyjnie. Raczej oczywista, miejscami stroma i eksponowana.
Mały Kieżmarski Szczyt	od Doliny Huncowskiej i Huncowskiej Przełęczy	0+	Droga długa i wymagająca kondycyjnie. Dość oczywista, miejscami krucha i nieco eksponowana. Najdogodniej dostać się tam przy okazji zdobywania Kieżmarskiego Szczytu.
Wysoka	od Przełęczy Waga (Droga przez Pazdury)	0+ (elementy I przy przejściu między wierzchołkami)	Droga dość długa, wymagająca pewnej znajomości topografii. Miejscami krucho, są fragmenty strome i eksponowane. W niektórych miejscach sztuczne ułatwienia.
Wysoka (zimą)	przez Dolinę Złomisk	0+	Zimą: droga długa, nieco wymagająca orientacyjnie. Są miejsca strome i eksponowane.
Ganek	od Doliny Złomisk przez Gankową Przełęcz	0+/I	Droga długa, choć raczej nietrudna orientacyjnie. Grań pomiędzy Gankową Przełęczą a Gankiem miejscami wąska i bardzo eksponowana.
Mały Durny Szczyt	od Doliny Pięciu Stawów Spiskich, przez Małą Durną Przełęcz	I	Droga długa i wymagająca kondycyjnie i nie najłatwiejsza pod względem orientacji. Sporo odcinków stromych, eksponowanych i nieco trudnych technicznie.
Durny Szczyt	od Doliny Pięciu Stawów Spiskich, przez Małą Durną Przełęcz i Mały Durny Szczyt	I	Droga długa i wymagająca kondycyjnie i nie najłatwiejsza pod względem orientacji. Sporo odcinków stromych, eksponowanych i nieco trudnych technicznie.
Szatan	od Doliny Młynickiej	0+	Droga średnio długa, dość prosta technicznie i raczej oczywista.
Baranie Rogi Baranie Rogi zimą	od Doliny Pięciu Stawów Spiskich	0+	Droga średnio długa, nietrudna technicznie i dość oczywista. Miejscami krucho.
Łomnica Łomnica zimą	od Łomnickiego Stawu, przez Łomnicką Przełęcz	0+	Droga dość długa, nietrudna technicznie, choć miejscami nieoczywista.
Szczyrbski Szczyt	przez Żleb Petrika	I	Podejście żlebem strome i miejscami dość trudne. Orientacja raczej łatwa.
Szczyrbski Szczyt	znad Capiego Stawu	0	Droga łatwa, średnio długa, dość oczywista.
Gerlach Gerlach zimą	przez Batyżowiecką Próbę	0+	Droga długa, często stroma, umiarkowanie wymagająca pod względem orientacji.
Gerlach	Droga Martina (Martinka)	II	Droga bardzo długa, wymagająca technicznie, mocno eksponowana. Orientacyjnie raczej łatwa.
Koperszadzka Grań	od Przełęczy pod Kopą	Ściśle granią za I, możliwe obejścia za 0+	Droga oczywista, ale nieco trudna, stroma i miejscami mocno eksponowana.
Staroleśny Szczyt Staroleśny Szczyt zimą	przez Kwietnikowy Żleb	0+/I	Droga dość długa, nieco trudna i nieoczywista orientacyjnie. Miejscami lekko eksponowana.
Wielkie Solisko	od Doliny Furkotnej	0+	Droga dość krótka, w miarę oczywista.
Pośrednia Grań Pośrednia Grań zimą	przez Żleb Stilla	I	Droga długa, stroma, nie zawsze oczywista i trudna technicznie. Warto mieć linę do zjazdów w drodze powrotnej.
Wołowcowa Przełęcz	Od Żabich Stawów Mięguszowieckich	0-	Droga umiarkowanie długa, nie zawsze oczywista.
Wołowcowa Przełęcz	Od Wielkiego Hińczowego Stawu	0	Droga krótka, w miarę oczywista, dość stroma.
Wołowiec Mięguszowiecki	od Wołowcowej Przełęczy	0+	Krótkie przejście granią, nieznacznie eksponowane.
Siodełko (Furkotne)	od Doliny Furkotnej	0	Droga łatwa, dość krótka i raczej oczywista.
Krótka	przez Siodełko, Dolinę Suchą Ważecką i Niewcyrską Przełęcz	0+	Droga długa, choć łatwa technicznie i orientacyjnie.
Ostra	przez Siodełko, Dolinę Suchą Ważecką i Niewcyrską Przełęcz	0	Droga długa, choć łatwa technicznie i orientacyjnie.
Świstowy Szczyt	przez Świstowy Grzbiet	0	Droga umiarkowanie długa, miejscami stroma. Poza tym łatwa technicznie i orientacyjnie.
Świstowy Szczyt Świstowy Szczyt zimą	przez Dziką Kotlinę	0	Droga niezbyt długa, łatwa i oczywista.
Żabia Przełęcz Mięguszowiecka	przez Żabią Dolinę Mięguszowiecką	0, pod koniec 0+	Droga umiarkowanie długa, niezbyt trudna orientacyjnie. Pod koniec dość stromo.
Żabia Turnia Mięguszowiecka	od Żabiej Przełęczy Mięguszowieckiej	0+	Droga krótka, miejscami mocno eksponowana.
Wołowa Turnia	od Żabiej Przełęczy Mięguszowieckiej	I	Droga krótka, stroma, miejscami eksponowana.
Wołowa Turnia	od Wołowcowej Przełęczy	0+	Droga umiarkowanie długa, raczej oczywista, choć miejscami mocno eksponowana.
Mały Lodowy Szczyt	od Czerwonej Ławki	0+	Droga krótka, dość oczywista, nieco stroma.
Kołowy Szczyt	od Zielonego Stawu Kieżmarskiego	0+	Droga bardzo długa, umiarkowanie wymagająca orientacyjnie. Miejscami stroma, eksponowana, krucha.
Młynickie Solisko	od Skrajnego Soliska	0+	Droga umiarkowanie długa, dość stroma.
Strzelecka Turnia	północną granią, od żółtego szlaku	0	Droga bardzo krótka, praktycznie bez trudności.
Płaczliwa Skała	od Szerokiej Przełęczy	0	Droga średnio długa, łatwa, po wyraźnej ścieżce.
Szalony Wierch	od Szalonego Przechodu	0	Droga bardzo krótka, bez trudności.
Kozia Turnia	przez Skrajną Kozią Szczerbinę	0+ (obejściem grani) I (granią)	Droga umiarkowanie długa, w miarę oczywista, w wersji graniowej dość eksponowana.
Zadnia Rzeżuchowa Turnia	przez Skrajną Kozią Szczerbinę	0+, w końcówce I	Droga umiarkowanie długa, nieco wymagająca orientacyjnie.
Skrajna Rzeżuchowa Turnia	przez Skrajną Kozią Szczerbinę	0+ (obejściem grani)	Droga umiarkowanie długa, nieco wymagająca orientacyjnie.
Jastrzębia Turnia	od Doliny Jagnięcej	I	Droga niezbyt długa, dość łatwa orientacyjnie, ale miejscami wymagająca technicznie i mocno eksponowana.
Sokola Przełączka	przez Strzelecką Kotlinę	0+	Droga umiarkowanie długa, dość łatwa orientacyjnie.
Spąga	od Sokolej Przełączki	0+	Droga dość krótka, raczej łatwa orientacyjnie, raczej bez ekspozycji.
Sokola Turnia		0+	Droga dość krótka, raczej łatwa orientacyjnie.
Drobna Turnia	od Sokolej Przełączki, przez Drobną Przełączkę	I	Droga umiarkowanie długa, miejscami eksponowana, z kilkoma trudniejszymi miejscami.
Batyżowiecki Szczyt	od Wschodniej Batyżowieckiej Przełęczy	I+	Droga dość trudna, nieco wymagająca orientacyjnie, miejscami mocno eksponowana.
Wschodnia Batyżowiecka Przełęcz	przez Dolinę Batyżowiecką	0	Droga umiarkowanie długa, łatwa, choć miejscami krucha.
Batyżowieckie Czuby	między wschodnim a zachodnim siodłem Batyżowieckiej Przełęczy	0+	Droga dość krótka, choć miejscami krucha i eksponowana.
Zawracik Rówienkowy	z Doliny Staroleśnej	0	Droga niezbyt długa, łatwa orientacyjnie, nieco krucha.
Mały Jaworowy Szczyt	od Zawracika Rówienkowego	0, miejsca za 0+	Droga krótka, trochę wymagająca orientacyjnie. Technicznie łatwa, choć krucha i momentami lekko eksponowana.
Dwoista Turnia	przez Granacką Ławkę	0	Droga dość długa, choć łatwa technicznie i orientacyjnie.
Spiska Grzęda	od Doliny Pięciu Stawów Spiskich	0+/I	Droga umiarkowanie długa, nieco wymagająca orientacyjnie, miejscami stroma.
Jaworowy Szczyt	przez Siwą Kotlinę	0+	Droga niezbyt długa, nieco wymagająca orientacyjnie, technicznie dość łatwa.
Żabi Koń	wschodnią granią	III+	Droga wymagająca wspinaczkowych umiejętności i doświadczenia. Bardzo eksponowana, z wymagającym dojście i zjazdami.
Wielka Kopa Popradzka	od Kotlinki pod Wagą	0+/I	Droga niezbyt długa, z kilkoma z trudniejszymi i bardziej eksponowanymi miejscami.
Zmarzły Szczyt	przez Rumiską Przełączkę	0+	Droga długa, miejscami stroma i eksponowana.
Bystra	przez południową grań	0/0+	Droga długa, w dolnej części nieco zarośnięta i uciążliwa.
Igła w Osterwie	przez Wyżnie Siodełko pod Igłą	II	Droga dość krótka i niezbyt wymagająca, choć już o charakterze wspinaczkowym.
Zachodni Szczyt Żelaznych Wrót	przez Dolinę Złomisk	I/I+	Droga długa, miejscami wymagająca i eksponowana.

Póki co tyle. Mam nadzieję, że w przyszłości ta lista będzie się jeszcze rozwijać. W razie jakichkolwiek pytań zapraszam do kontaktu, a w trakcie pozaszlakowych wycieczek życzę dużo frajdy i satysfakcji.